Ik werk met vluchtelingen

Veerkracht en getrapte zorg

Mensen op de vlucht maken vaak moeilijke dingen mee. Maar ze hebben niet allemaal nood aan onmiddellijke psychologische of gespecialiseerde hulp na het meemaken van deze moeilijke ervaringen. Ze hebben de hele tocht naar België gemaakt en dat getuigt van veerkracht. Toch hebben mensen natuurlijk wel te maken met stress en zorgen.  

De International Agency Standing Committee die richtlijnen ontwikkeld voor psychosociale ondersteuning in tijden van crisis raadt aan om getrapte zorg te organiseren. Dat betekent dat psychosociale ondersteuning begint bij het goed organiseren van de gewone diensten met het oog om de veerkracht van mensen te ondersteunen en versterken. Daarna gaat het naar ondersteuning van gemeenschappen en families, gerichte maar niet gespecialiseerde ondersteuning tot gespecialiseerde psychologische, therapeutische of psychiatrische ondersteuning voor zij die het nodig hebben.  

Ondersteuningsinitiatieven

Organisatie van ondersteuning voor vluchtelingen in het hele land

In het hele land zorgen regionale en lokale overheden voor psychosociale ondersteuning van vluchtelingen. Afhankelijk van waar je je in België bevindt, kan je meer up-to-date informatie vinden over de initiatieven die bestaan. 

• Vlaanderen
• Brussel
• Wallonië
• Duitstalige Gemeenschap

Waar kunnen vluchtelingen terecht voor psychosociale/psychologische ondersteuning? 

Naast de initiatieven van de verschillende overheden in België zijn er enkele specifieke, gespecialiseerde initiatieven voor vluchtelingen. 

• We Mind Hulplijn: Via de hulplijn ‘We Mind’ van Vluchtelingenwerk Vlaanderen, CAW Oost-Vlaanderen en Orbit vzw kan je informatie krijgen over opvang, integratie en psychologische begeleiding. Via de infolijn kunnen vluchtelingen een afspraak maken voor een gesprek met een van de hulpverleners. Behalve een luisterend oor bieden deze hulpverleners tips en oefeningen om stress te verminderen en de veerkracht aan te spreken.
  • Het gesprek verloopt in het Oekraïens (via een Oekraïense hulpverlener of tolk).
  • Elke werkdag bereikbaar van 9u tot 12u30. 
• Klik hier voor andere hulplijnen waar je informatie en ondersteuning kan vinden in het Nederlands.

Eerstelijnszorg

• Laagdrempelig kan je steeds advies vragen aan de huisarts. Zij kunnen doorverwijzen naar de gepaste psychosociale zorg in de buurt. 
• Heb je nood aan een gesprek met een professionele hulpverlener of aan psychosociale begeleiding? Dan kun je terecht bij het Centrum Algemeen Welzijn (CAW) op het gratis nummer 0800/13 500.
  • Hulp wordt standaard aangeboden in het Nederlands maar je kan via deze lijn een gesprek aanvragen met een tolk in een andere taal.
  • Het CAW is elke dag telefonisch bereikbaar van 9u-17u. 

Gespecialiseerde zorg

• Centra Geestelijke gezondheidszorg biedt ondersteuning bij preventie, vroegdetectie en behandeling van ernstige psychische problemen in heel Vlaanderen.
• Solentra is expert in psychische zorg en hulpverlening aan jonge vluchtelingen en hun gezin. Vaak gaat het om oorlogstrauma’s die om een zeer specifieke aanpak vragen. Solentra - UZ Brussel 
• Dagbehandeling Gevluchte jongeren - Voor gevluchte jongeren tussen 12 en 18 jaar biedt het Universitair psychiatrische ziekenhuis KuLeuven in samenwerking met het zorgteam voor Transculturele traumazorg aan vluchtelingen van PraxisP (Faculteit Psychologie & Pedagogische Wetenschappen KU Leuven ) dagbehandeling  aan als de huidige ondersteuning uit de omgeving of ambulante hulpverlening ontoereikend blijkt. 
• Transculturele Trauma-zorg aan vluchtelingen, PraxisP KU Leuven: ambulant transcultureel en trauma-therapeutisch aanbod voor vluchtelingen aan het praktijkcentrum van de Faculteit Psychologie & Pedagogische Wetenschappen, KU Leuven. Het zorgaanbod voor vluchtelingen (kinderen, jongeren, gezinnen en volwassenen) biedt hulpverlening aan vluchtelingen bij zorgen rond de gevolgen van trauma en verlies voor de kindontwikkeling, gezinsrelaties, en het omgaan met migratie en integratie. 
• Voor vluchtelingen die te maken krijgen met uitbuiting kan je in België het best terecht bij drie gespecialiseerde organisaties namelijk: Pag-Asa, Payoke, Sürya. 

Ondersteuning voor professionals

• Soms hebben professionals en vrijwilligers handvaten nodig bij de ondersteuning van de vluchtelingen, soms willen ze zelf hun verhaal kwijt als de verhalen die ze te horen krijgen te zwaar worden. Daarom stelt Solentra een helpdesk open voor alle professionele en vrijwillige hulpverleners die vluchtelingen opvangen. De helpdesk is beschikbaar in het Nederlands en het Frans. 
• De zorg samen is een website die werd ontwikkeld door Zorgnet-Icuro en is in beheer van Steunpunt Geestelijke Gezondheid/Te Gek!? Met steun van de Vlaamse overheid om mensen die werken in de zorg en welzijnssector psychische ondersteuning te bieden en hen te helpen om voldoende veerkracht te behouden. Ze biedt tools en ondersteuning die ook nu nuttig kunnen zijn. 

Interessante bronnen

• Psycho-informatie: er bestaan een heleboel interessante bronnen voor vluchtelingen zelf. Daarin wordt vooral aandacht gegeven aan psycho-informatie over de eventuele psychosociale gevolgen voor vluchtelingen en manieren om daarmee om te gaan. Enkele daarvan kan je raadplegen op de pagina van deze website voor vluchtelingen. 
• Psychologische eerste hulp: psychologische eerste hulp is een aanpak waarin kennis en vaardigheden worden gebruikt om mensen in stressvolle situaties te ondersteunen. Het is een manier om mensen te helpen terug rust te vinden en om te kunnen gaan met de stress. Met psychologische eerste hulp kan je zorg dragen voor vluchtelingen, aandacht besteden aan hun reacties, actief luisteren en de gepaste praktische hulp geven. Het is de aangewezen manier om laagdrempelig ondersteuning te bieden tijdens of onmiddellijk na een stressvolle gebeurtenis. De Wereldgezondheidsorganisatie ontwikkelde een richtlijn rond Psychologische eerste hulp in onder andere het Nederlands, Frans, Engels, Oekraïens en Russisch. 
• De Interagency Standing Committee van de Verenigde Naties heeft een overzicht gemaakt van bronnen, documenten en richtlijnen rond psychosociale en geestelijke gezondheid voor vluchtelingen uit Oekraïne. De informatie wordt aangeboden in het Engels en het Oekraïens.   
• Mediawijs geeft 4 tips om als leerkracht kritisch om te gaan met media in tijden van conflict. 
• Hoe Oekraïense kinderen ondersteunen? De Brussels University Consultation Center, Vrije Universiteit Brussel en UAct ontwikkelden richtlijnen voor gastgezinnen, leerkrachten en anderen die meer willen weten over hoe je kinderen uit Oekraïne kan ondersteunen. Het document is beschikbaar in het Nederlands, Oekraïens en Engels.

Vertaling en interpretatie

Overheden en organisaties zijn volop op zoek naar vertalers en tolken naar Oekraïens om de psychsociale ondersteuning van vluchtelingen te ondersteunen. Er bestaan ondertussen ook bronnen om met vluchtelingen uit Oekraïne te praten zonder de taal te kennen.  

Er bestaan visuele woordenboeken waar je handige vertalingen vindt met prentjes in het Nederlands en het Oekraïens.

Webinars

• Psychologische begeleiding van Oekraïnse vluchtelingen, een webinar georganiseerd door Solentra op 27 april. De webinar werd georganiseerd in het Nederlands.  
• Infosessie voor vrijwilligers: Aandacht voor mentaal welzijn van vluchtelingen en jezelf. De Vlaamse overheid (Departement welzijn, volksgezondheid en gezin samen met Agentschap Integratie en Inburgering en Agentschap Zorg en Gezondheid) organiseerde deze webinar met focus op mentaal welzijn.  
• Trauma Informed Care voor vluchtelingen met jonge kinderen is een webinar dat werd georganiseerd door het Nederlandse IMH Nederland en Vakblad Vroeg. Je kan de opname van de webinar herbekijken in het Nederlands.