Andere informatie en diensten van de overheid: www.belgium.be

De Belgische overheden werken nauw samen voor een gecoördineerd crisisbeheer

flag

De oorlog in Oekraïne en de gevolgen ervan in België vereisen een gecoördineerd optreden van talrijke Belgische autoriteiten en overheidsdiensten op federaal, gewestelijk en gemeentelijk niveau. Dit geldt met name voor de opvang en ondersteuning van de duizenden mensen die uit Oekraïne zijn gevlucht. Wat zijn deze talrijke acties? Hier volgt een overzicht van de verschillende initiatieven die sinds het begin van dit conflict zijn genomen. 

1. Registratie  

Wanneer personen op de vlucht uit Oekraïne aankomen in België, kunnen ze het statuut ‘tijdelijke bescherming’ aanvragen. Daarvoor registreren ze zich in het registratiecentrum in Brussel bij de Dienst Vreemdelingenzaken van de Federale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken. Deze zorgt voor een vlotte registratie van deze personen en bezorgt hen de nodige documenten. Dankzij deze registratie, krijgen mensen op de vlucht uit Oekraïne een tijdelijk beschermingsstatuut, waardoor ze vergelijkbare rechten hebben als de burgers van de Europese Unie. 

In totaal heeft de Dienst Vreemdelingenzaken al meer dan 46.000 tijdelijke beschermingscertificaten aan mensen op de vlucht uit Oekraïne afgegeven. 

2. Huisvesting  

Na de registratie verwijst het federaal agentschap Fedasil de tijdelijk ontheemden die nood hebben aan opvang door naar beschikbare logementen. Deze zijn opgenomen in een gegevensbank die is samengesteld in samenwerking met alle gemeenten van het land.  Ze krijgen onderdak in collectieve opvang (waar meerdere gezinnen samen verblijven) of bij gastgezinnen. Dit zijn Belgische burgers die uit solidariteit onderdak of een kamer ter beschikking hebben gesteld van deze behoeftigen hebben gesteld.  Wie geen opvangplaats nodig heeft, kan meestal terecht bij familie of vrienden of kennissen in ons land. 

In totaal heeft Fedasil meer dan 12.000 personen doorverwezen naar een opvangplaats. 

Opvang bij een gastgezin is vaak niet de beste oplossing op lange termijn. Daarom organiseren de regionale overheidsdiensten zich samen met de steden en gemeenten om duurzame huisvesting te voorzien.  Zo gebruiken ze leegstaande woningen, kantoorgebouwen die kunnen worden hergebruikt, andere individuele of collectieve woongebouwen en zelfs andere alternatieve oplossingen (het Vlaams Gewest heeft bijvoorbeeld twee prefab-woondorpen opgericht).  Dit aanbod van duurzame huisvesting impliceert ook de noodzaak om deze opvang te structureren.                De regionale overheden werkten ook een kader uit om ervoor te zorgen dat de huisvesting steeds voldoende veilig en kwaliteitsvol is.  

3. Ondersteuning en bescherming 

Mensen die vluchtten uit Oekraïne hebben heel wat meegemaakt. Ze moeten hun eigen land verlaten, ze hebben oorlogstaferelen gezien en komen terecht in een onbekend land. Om deze personen te ondersteunen werden vanuit de verschillende overheden heel wat initiatieven opgericht om de nodige psychosociale hulpverlening te voorzien. Zo bestaan er telefoonlijnen waar mensen op de vlucht uit Oekraïne geholpen worden in hun eigen taal, zijn tips en informatie vertaald in het Oekraïens en Russisch,...  

Ook voor gastgezinnen bestaan er initiatieven om hen psychosociaal te ondersteunen. Onbekende mensen uit een oorlogssituatie opvangen bij je thuis, vormt een zware taak.  

De Federale Overheidsdienst Volksgezondheid brengt alle initiatieven in kaart en verzamelt ze op 1 plek: https://info-ukraine.be/nl/ondersteuning-belgie/psychosociale-ondersteuning-en-bescherming  

De meest kwetsbare vluchtelingen, met name de niet-begeleide minderjarige vreemdelingen, hebben recht op ondersteuning van een voogd. De dienst Voogdij van de FOD Justitie zorgt ervoor dat de meer dan 700 minderjarigen zo snel mogelijk een voogd krijgen. Die persoon is de wettelijke vertegenwoordiger van de minderjarige en waakt over zijn of haar welzijn en veiligheid. 

4. Toegang tot sociale bijstand 

Mensen op de vlucht uit Oekraïne kunnen overal het statuut van ‘tijdelijke bescherming’ krijgen. Dat leidt tot heel wat extra vraag naar begeleiding naar onder meer werk, opvang, onderwijs, welzijn,... 

De verschillende federale, gemeenschaps- en gewestelijke diensten hebben maatregelen genomen om ervoor te zorgen dat zij deze bijstand op passende wijze kunnen verlenen aan personen uit Oekraïne, waarbij zij de ondersteunende diensten voor de andere betrokkenen blijven garanderen. De Oekraïners met het statuut tijdelijke bescherming komen in aanmerking voor het equivalent leefloon.   

Meer informatie daarover is terug te vinden op de referentiewebsites info-ukraine.be en de websites van de verschillende deelstaten. 

5. Medische evacuaties  

In de context van het Oekraïense conflict kan sommige zorg niet langer in Oekraïne worden verstrekt. België ontvangt dus patiënten om hen in een veilige omgeving een passende medische behandeling te geven. Deze betrokkenheid van België voorkomt ook dat de ziekenhuizen van de Europese buurlanden van Oekraïne overbelast raken.   

België organiseerde via B-FAST in samenwerking met lokale overheden en NGO’s evacuaties van specifieke groepen zoals kinderen met kanker.  

6. Humanitaire hulp 

Onder de coördinatie van de FOD Buitenlandse zaken stuurt B-Fast ook hulpgoederen zoals tenten, dekens, voedsel, generatoren,… naar Oekraïne en buurlanden. 

Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne zijn financiële bijdragen toegekend aan verschillende partnerorganisaties voor ontwikkelingssamenwerking (FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) die in Oekraïne actief zijn, om het hoofd te bieden aan de dramatische gevolgen van de oorlog voor de bevolking, waaronder het ICRC, OCHA en UNICEF. 

7. Informeren 

De overheden verzamelen en geven veel informatie door aan mensen uit Oekraïne en aan andere actoren, zoals gastgezinnen. Zo wordt in het registratiecentrum in Brussel een flyer uitgedeeld met informatie over de eerste stappen die bij aankomst in België moeten worden ondernomen (verblijfsvergunning, huisvesting, werk en sociale rechten). 

De website info-ukraine.be vormt een referentiewebsite voor Belgen die hun bijdrage willen leveren, voor steden en gemeenten, maar ook voor de uit Oekraïne gevluchte personen zelf. De belangrijkste info voor hen wordt telkens vertaald naar het Oekraïens en het Russisch – de twee talen die mensen uit Oekraïne het meest spreken.  

Ook de deelstaten bouwden een referentiewebsite uit. Burgers, steden en gemeenten en ook mensen op de vlucht uit Oekraïne die op hun grondgebied verblijven, vinden hier de belangrijkste informatie terug:  

Ten slotte hebben steden en gemeenten vaak ook inhoud op hun websites voor burgers en de mensen die zij ontvangen.  

Een overzicht van de evolutie van de situatie wordt wekelijks gepubliceerd op info-ukraine.be door Fedasil, de Dienst Vreemdelingenzaken en het Belgische statistiekbureau (Statbel): https://statbel.fgov.be/nl/visuals/oekraiense-ontheemden 

8. Lokale inzet 

Veel steden zijn sterk betrokken geraakt bij de opvang en huisvesting van vluchtelingen. Zij hebben zich met name ingespannen om de beschikbare plaatsen op hun grondgebied te controleren en een zo warm mogelijke ontvangst te garanderen. Zij coördineren het vrijwilligerswerk op plaatselijk niveau en zijn het eerste aanspreekpunt, niet alleen voor mensen die uit Oekraïne zijn gevlucht, maar ook voor de inwoners die bij deze opvang betrokken zijn, als zij vragen hebben of moeilijkheden of problemen ondervinden. Ook de gewesten spelen hierbij een belangrijke rol door de lokale overheden te ondersteunen.  

Ook de provinciegouverneurs spelen hierbij een rol als informatiekruispunt tussen de nationale, regionale en gemeentelijke autoriteiten. 

9. Coördinatie  

Het Nationaal Crisiscentrum werkt al sinds het begin samen met alle partners om de registratie, opvang en andere ondersteuning zo vlot mogelijk te laten verlopen. Hoe gebeurt dit concreet?  

  • In de eerste plaats evalueert de evaluatiecel (Celeval) voortdurend de ontwikkeling van de situatie. Deze eenheid maakt een raming van het aantal mensen dat als vluchteling naar België zal komen en van de behoeften die zij zullen hebben. Op basis van deze prognoses kunnen de andere partners zich organiseren om te voorzien in de nodige opvangplaatsen, personeel om de registratie te verzekeren, enz.   
  • De beheerseenheid of het federaal coördinatiecomité (CoFeCo) brengt de vertegenwoordigers van de verschillende betrokken diensten en instanties bijeen en zorgt er op basis van de ramingen van Celeval en de feedback van de actoren ter plaatse voor dat elke partner zijn taken zo goed mogelijk kan uitvoeren. 
  • De Nationale Logistieke Hub (NatLogHub) ondersteunt de verschillende partners bij de uitbouw van noodopvangcapaciteit door – in samenwerking met specialisten uit het vakgebied – draai- en lastenboeken op te maken voor noodopvangcentra, door locaties voor opvangcentra te identificeren en logistieke ondersteuning te bieden bij de opbouw en uitbating van deze centra. Het NCCN brengt de verschillende partners rond de tafel en faciliteert de samenwerking tussen alle betrokkenen. 
  • Het Nationaal Crisiscentrum ontwikkelde de Housing Tool waarin de lokale overheden de beschikbare plaatsen voor crisishuisvesting kunnen aanmelden. Deze database wordt door Fedasil gebruikt om mensen op de vlucht uit Oekraïne die opvang nodig hebben, door te verwijzen naar de opvangplaatsen in de  gemeenten. 
  • Ten slotte brengt de informatiecel (Infocel) de communicatoren van de betrokken diensten samen om de communicatieacties van de autoriteiten uit te wisselen en te coördineren.   

Ook de deelstaten hebben elk een coördinatiecel rond de opvang van mensen op de vlucht uit Oekraïne, waarbinnen ze de verschillende diensten samenbrengen die daarbij betrokken zijn. Door regelmatig de partners rond de tafel te brengen, kunnen problemen snel opgespoord worden en komen de partners samen tot een oplossing. 

10. Actieve deelname van een groot aantal overheidsorganisaties 

Tal van andere Belgische overheden ondersteunen de Oekraïense bevolking die in België aankomt of volgen het conflict. Ze doen dit elk in het kader van hun bevoegdheden. De Civiele Bescherming verleent logistieke steun, met name voor de aankoop en het vervoer van materiële goederen voor Fedasil en de Dienst Vreemdelingenzaken. Defensie stelt de infrastructuur van haar militair hospitaal ter beschikking voor de opvang van gewonden. De FOD Economie verzorgt de coördinatie van de taskforce agro-voeding en de FOD Mobiliteit beheert de registratie van voertuigen in België en de gelijkwaardigheid van rijbewijzen. Verder houdt FAVV zich bezig met de opvang van huisdieren. Ten slotte volgt het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) de situatie met betrekking tot nucleaire sites in Oekraïne op de voet.